Xử lý laptop khi bị dính nước

Các loại chất lỏng như nước, cà phê, trà,… đều là kẻ thù số một của laptop. Chỉ một lượng nhỏ chất lỏng loại này đổ lên bàn phím laptop cũng có thể làm hư máy. Làm gì khi gặp tình huống này?

Bạn cần bình tĩnh và làm theo những bước sau đây càng nhanh càng tốt để hy vọng cứu vãn chiếc laptop khỏi bị hư hại.

Các bước cấp cứu

1. Tắt máy: Mối nguy hại lớn nhất cho máy chính là chập mạch, và sự điện phân này sẽ xảy ra ngay khi nước tiếp xúc với các mạch điện. Do vậy, bạn cần nhanh chóng cắt nguồn và tháo pin ra khỏi máy. Có hai tình huống: laptop của bạn đang chạy bằng nguồn AC cắm ngoài, hay từ pin.

* Laptop đang chạy bằng pin và dây nguồn không cắm vào ổ điện.

- Nếu máy vẫn còn hoạt động và không thấy có hiện tượng gì khác lạ như nhấp nháy màn hình, nghe tiếng bíp, hay có mùi khét, bạn tắt máy theo cách tắt hệ điều hành bình thường (nhằm lưu lại công việc đang làm dở của mình), sau đó tháo cục pin ra khỏi máy.
- Nếu thấy máy có gì bất ổn, lập tức tắt máy bằng cách nhấn và giữ nút Power, hoặc là tháo pin ra ngay lúc đó luôn.

* Trường hợp thứ hai, nếu máy được kết nối nguồn AC, bạn đừng để tay dính nước, không được chạm vào bất kỳ vật kim loại nào, chọn chỗ nào khô ráo, sau đó đút một tay vào trong túi, còn tay kia ngay lập tức rút dây nguồn ra khỏi ổ cắm. Kế tiếp, tháo cục pin ra theo cách trên.

2. Lật ngược máy lại ngay: để ngăn ngừa nước tiếp tục chảy, hoặc thấm sâu hơn vào bên trong máy.
 

3. Lau chùi ngay chỗ nào trên máy bị dính nước mà bạn có thể chùi được. Sử dụng khăn giấy, hoặc vải trơn không xơ hút được nước.

4. Kiểm tra lại bàn phím. Nếu laptop có bàn phím được thiết kế bảo vệ các linh kiện bên trong khỏi bị dính nước thì cũng đừng bỏ qua bước này:
+ Đổ cho nước chảy ra hết khỏi miếng dán bảo vệ bàn phím.
+ Tháo rời và chùi sạch sẽ bàn phím.
 

5. Chùi sạch chỗ nào còn dính nước: Những chỗ đó có thể là màn hình, các phím trên bàn phím, và các nút bấm. Dùng một miếng vải sạch, không xơ, và nhúng hơi ướt một chút để chùi. Nếu thấy cục pin hay adaptor cũng bị dính nước, bạn cũng phải lau khô ngay.

6. Tháo rời thiết bị di động ra khỏi máy: nhưchuột, ổ flash, ổ cứng gắn ngoài thông qua cổng USB, hoặc các thiết bị nối qua cổng Serial,….

7. Khử tĩnh điện cho thân thể: Đeo vòng khử tĩnh điện, hoặc cho thân thể tiếp đất.

8. Tháo vỏ máy ra: Vì hầu hết các thức uống đều chứa các loại hóa chất có thể ăn mòn các bo mạch bên trong, nên nếu không thể lau chùi được hết từ bên ngoài, chúng ta buộc lòng phải tháo luôn cả vỏ máy ra để lau hết bằng được bên trong.

+ Nếu bạn không dám hoặc ngại tháo rời các linh kiện bên trong ra thì nên đem ngay ra tiệm, hoặc nhờ ai đó có khả năng tháo lắp laptop.
+ Tháo ổ cứng ra khỏi máy để bảo vệ dữ liệu. Tháo cả ổ quang (CD/DVD) ra luôn.
+ Tháo rời thanh RAM và các loại card khác ra khỏi máy.
 

9. Chùi đi vón cục khô: Dùng bàn chải đánh răng hoặc miếng vải không xơ, nhẹ nhàng đánh tẩy đi các vón cục khô tạo nên bởi các loại chất lỏng như cô-ca hay cà phê, rồi thổi bay chúng đi bằng khí nén, hoặc dùng máy hút bụi (điều chỉnh tốc độ để cho ra lực hút vừa phải).

10. Tẩy vết bẩn bằng nước: Ngoài nước, nếu bạn làm đổ bất kỳ chất lỏng gì lên laptop thì việc tẩy rửa các vết khô bám bằng nước sẽ là công đoạn đầy “kịch tính” nhất. Có vài cách để tẩy rửa tùy thuộc vào loại chất lỏng và mức độ rủi ro mà bạn có thể chấp nhận được:

+ Cần biết loại chất lỏng nào đã đổ lên và ngấm vào máy, rồi quyết định nên dùng loại dung lịch có tính hòa tan trong nước, hay là hóa dầu. Với trường hợp đầu tiên, loại nước khử i-on sẽ tẩy tốt. Nếu vết bẩn là chất dầu nhờn, đầu tiên bạn rửa bằng cồn biến tính, sau đó rửa lại bằng nước khử i-on.
+ Tẩy rửa bằng nước thường. Đem bất kỳ linh kiện nào bị vón cục rửa dưới vòi nước. Đa phần các bo mạch và các thành phần không tháo rời tương tự đều chịu được nước rất tốt, miễn là chúng không được nạp điện. Tuy nhiên, cũng có một vài linh kiện gắn trong khác, có các bộ phận tháo rời nhưng lại không chịu nước, ví dụ như quạt và các ổ quang.
+ Tẩy rửa bằng nước khử i-on, hoặc nước cất. Nhiều người thích chọn rửa bằng nước khử i-on hơn là nước vòi. Bởi nước thường đọng lại, và nếu không phát hiện để lau sạch đi thì có thể gây nên chập mạch, trong khi nước khử i-on vừa rửa sạch, tự khô và không đọng lại trên linh kiện.
+ Đừng rửa chiếc máy quá mức. Nước và laptop cũng không “hợp” với nhau. Chỉ rửa những gì mà bạn thấy cần thiết, cẩn thận chùi sạch vết nước đọng lại (nếu có).

11. Làm khô. Phải để toàn bộ các linh kiện em tẩy rửa được khô hoàn toàn trước khi gắn chúng vào máy trở lại. Cách cách thức để làm khô cũng khác nhau:

+ Phơi khô tự nhiên. Kê máy cao lên cách khỏi nền, để khí có thể lưu thông vào và bao quanh toàn bộ chiếc máy. Để máy tự khô từ 24 đến 48 giờ.

+ Sấy khô ở nhiệt độ thường, sức nóng trung bình. Để tất cả các linh kiện lên một cái bàn (hay miếng lót), để chiếc bàn tại ngưỡng cửa hoặc bậc thềm, và hướng thẳng về ánh nắng mặt trời (hoặc để gần nguồn mà phát ra hơi ấm). Đừng để khu vực đó có nhiệt quá cao, chỉ cần nguồn phát hơi ấm vừa đủ để sấy khô, và để trong khoảng 12 tiếng hoặc hơn. Nếu có máy làm giảm độ ẩm trong nhà thì sẽ giúp giảm thời gian làm khô cho bạn. Lưu ý: Nhiệt độ nóng cao sẽ chuyển hơi ẩm vào sâu trong máy, khiến cho máy sau này sẽ gặp nhiều vấn đề bởi hơi ẩm là tác nhân gây nên ô xi hóa và hiện tượng ăn mòn.

+ Tuyệt đối không dùng máy sấy tóc, vì thiết bị này sẽ gây ra tĩnh điện cũng như làm cho máy bạn bị nhiễm thêm. Nếu bật ở tốc độ cao, máy sấy tóc có thể làm chảy nhựa các bo mạch.

 

Cách tốt nhất để loại trừ được tất cả hơi ẩm tàn dư bên trong là nên kiên nhẫn thổi khô chúng bằng máy hút bụi, và thổi lên những bề mặt dính ẩm trong khoảng 20 phút. Vì bạn đã làm giảm đi đa số nước và hơi ẩm cũng như làm khô các vết ẩm có thể nhìn thấy trước đó rồi, nên sẽ không ngại chuyện hơi ẩm còn sót lại bị hút vào máy hút bụi. Phương pháp này thích hợp với cách phơi khô tự nhiên hơn, bởi nó ngăn ngừa triệt để sự ô xi hóa.

12. Lau chùi lại bằng chất dung môi. Lý do cần thêm bước này là vì chiếc máy của bạn đã nằm trong tình trạng đủ lâu để có thể bị ăn mòn và ô xi hóa trước khi bạn tiến hành tẩy rửa và sửa chữa. Bạn cần phải mang găng tay vào và đảm bảo cho căn phòng được thông hơi tốt để phòng ngừa chất dung môi, hay cồn có thể gây hại cho da.

+ Nếu bạn thấy lần tẩy rửa ban đầu vẫn chưa làm sạch hết các vết bẩn, cặn vón cục, thì rửa lại lần hai bằng hóa chất cũng đáng để thử qua. Ưu điểm của việc tẩy lại bằng hóa chất: chỉ dùng duy nhất một loại hóa chất để rửa, và thường đó là loại dễ bay hơi, nhờ đó không phải chờ đợi cho thiết bị khô nữa. Nhược điểm là nếu dùng nhầm loại dung môi để rửa, khả năng ăn mòn chiếc máy là điều có thể.
+ Nên dùng cồn dễ cháy (99% là bạn chỉ dùng loại dung môi này để lau chùi thôi). Tuyệt đối không được dùng xăng, hoặc a-xê-tôn để lau chùi các linh kiện của máy.
+ Dùng tăm bông hoặc bàn chải mềm, và cẩn thận chùi cọ xát từng con chip nhỏ trên bo mạch cho đến khi sạch mới thôi.
+ Ưu tiên sử dụng loại bình xịt Flux hơn là dùng cồn dễ cháy. Bạn thử đến cửa hàng điện tử tìm mua.

13. Bước cuối cùng là gắn tất cả trở lại vào máy,
và kiểm tra xem laptop của bạn còn hoạt động như trước không. Nếu cảm thấy có gì bất ổn sau khi ráp máy trở lại, bạn chỉ còn nước mang ra tiệm sửa chữa mà thôi.

Một số điều cần biết trước khi tháo máy

- Một số hãng sản xuất có kèm cả điều khoản bảo hành về sự cố “đổ nước” này.

- Đối với đa số laptop, tháo gỡ vỏ máy thường không đơn giản. Cụ thể là bạn cần phải tháo toàn bộ ốc vít ra hết, mà ốc laptop thì rất bé và nằm khắp nơi trong máy. Không chỉ kiểm tra ốc ở phía ngoài thân máy, bạn cũng không được để sót bất cứ con ốc nào trên các linh kiện gắn trong, như nằm ở dưới cục pin hoặc dưới các cái nhãn mác được nhà sản xuất dán sẵn.

- Tuyệt đối không được dùng lực để ép mở vỏ máy ra, bằng không bạn sẽ hối hận vì đã làm bể vỏ nhựa hoặc làm cong miếng kim loại. Nếu vẫn chưa tháo được vỏ ra, bạn kiên nhẫn tìm thêm các con ốc còn ở đâu đó.

- Ốc dành cho vỏ máy laptop thường có dạng hình sao, do đó bạn phải có đúng bộ tuốc nơ vít cũng như đúng kích cỡ để mở.

- Nếu thấy có quá nhiều ốc, bạn cần vẽ cái layout của laptop lên giấy, rồi đánh dấu nơi có gắn ốc lên hình vẽ đó, để sau này gắn chúng lại dễ dàng hơn.

- Tìm thêm các hướng dẫn từng bước về cách tháo lắp dòng máy laptop của bạn trên web, hoặc website của nhà sản xuất.

- Tìm mua các viên khử i-on tại các tiệm bán cá tươi.

- Nước khử i-on thường được sử dụng trong ngành công nghiệp bán dẫn, bởi nước thường chảy từ vòi thì chứa nhiều i-on cùng nhiều tạp chất khác mà có thể gây tình trạng dính cặn, vón cục bên trong các vi mạch điện tử nhạy cảm.

- Trên thị trường có bán loại miếng dán bảo vệ cho bàn phím laptop, không chỉ ngăn ngừa sự cố “nước” mà còn ngăn cả bụi bặm. Thế nhưng, sử dụng quen với miếng dán cũng mất chút thời gian, đồng thời bạn phải tăng thêm độ nhạy cho bàn phím để có thể gõ bình thường.

Đừng bỏ qua những cảnh báo sau

- Dù có khẩn trương đến đâu, bạn cũng không được cấp nguồn cho máy nếu chưa kiểm tra mọi thứ đã sẵn sàng để chạy. Nên cho laptop có ít nhất 24 giờ để tự thân nó khô ráo hoàn toàn trước khi bật máy lên.

- Ngay cả nước “sạch” cũng có thể làm hỏng các vi mạch, bởi nó chứa các chất khoáng và nhiều hóa chất khác như clo-rin, chất ô xi hóa và chất tẩy mạnh.

- Dù không phải chiếm đa số, nhưng nhiều laptop có một viên pin CMOS để liên tục cấp một nguồn điện nho nhỏ cho laptop. Và ngay cả một tí điện này cũng đủ gây chập điện. Cẩn trọng cũng không thừa, bạn cũng phải gỡ viên pin này ra ngay lập tức sau khi sự cố đổ nước xảy ra, nhưng nhớ là khi tháo viên pin này ra thì các thiết lập cho BIOS của bạn sẽ trở về mặc định.

- Nếu bạn quyết định để cho chất lỏng đã đổ lên máy tự khô đi mà không cần lau chùi tẩy rửa, thì cần chuẩn bị tinh thần là các bo mạch, vi mạch sau một thời gian sẽ bị “ăn mòn” dần, bởi các chất có trong thức uống, cho đến khi thiết bị hết chạy được nữa.

- Tháo vỏ máy sẽ phá bỏ điều kiện bảo hành cho máy. Tuy nhiên, sự cố đổ nước vào máy cũng đã làm mất khả năng bảo hành rồi, dẫu vẫn có một số ít hãng chấp nhận bảo hành sự cố này.

- Nếu cục AC adapter bị ướt nặng, bạn không được dùng lại nó nữa mà cần mua mới cục khác.

- Một số hãng sản xuất có kèm cả điều khoản bảo hành về sự cố “đổ nước” này.

- Đối với đa số laptop, tháo gỡ vỏ máy thường không đơn giản. Cụ thể là bạn cần phải tháo toàn bộ ốc vít ra hết, mà ốc laptop thì rất bé và nằm khắp nơi trong máy. Không chỉ kiểm tra ốc ở phía ngoài thân máy, bạn cũng không được để sót bất cứ con ốc nào trên các linh kiện gắn trong, như nằm ở dưới cục pin hoặc dưới các cái nhãn mác được nhà sản xuất dán sẵn.

- Tuyệt đối không được dùng lực để ép mở vỏ máy ra, bằng không bạn sẽ hối hận vì đã làm bể vỏ nhựa hoặc làm cong miếng kim loại. Nếu vẫn chưa tháo được vỏ ra, bạn kiên nhẫn tìm thêm các con ốc còn ở đâu đó.

- Ốc dành cho vỏ máy laptop thường có dạng hình sao, do đó bạn phải có đúng bộ tuốc nơ vít cũng như đúng kích cỡ để mở.

- Nếu thấy có quá nhiều ốc, bạn cần vẽ cái layout của laptop lên giấy, rồi đánh dấu nơi có gắn ốc lên hình vẽ đó, để sau này gắn chúng lại dễ dàng hơn.

- Tìm thêm các hướng dẫn từng bước về cách tháo lắp dòng máy laptop của bạn trên web, hoặc website của nhà sản xuất.

- Tìm mua các viên khử i-on tại các tiệm bán cá tươi.

- Nước khử i-on thường được sử dụng trong ngành công nghiệp bán dẫn, bởi nước thường chảy từ vòi thì chứa nhiều i-on cùng nhiều tạp chất khác mà có thể gây tình trạng dính cặn, vón cục bên trong các vi mạch điện tử nhạy cảm.
- Trên thị trường có bán loại miếng dán bảo vệ cho bàn phím laptop, không chỉ ngăn ngừa sự cố “nước” mà còn ngăn cả bụi bặm. Thế nhưng, sử dụng quen với miếng dán cũng mất chút thời gian, đồng thời bạn phải tăng thêm độ nhạy cho bàn phím để có thể gõ bình thường.